Geen account voor ManagementSite? Lees het artikel hier onder
Niet doen. Te vaak eindigt dat in een soort ‘hit and run’. Maar wat dan wel?
Bijna twintig jaar geleden begon ik mijn werk als trainer coach. Via een gerenommeerd bureau kon ik aan de slag bij één van de grootste ondernemingen (top 50) in Nederland. Het bureau had een heel programma in elkaar gezet om de organisatie beter samen te leren werken en meer klantgericht te werken. Daar hoorde ook het onderdeel aanspreken en afspreken bij. Dat was een training waar ik zelf vooral het opvangen van emoties, na het geven van een lastige boodschap, geleerd heb. Ik heb de training meerdere keren met veel plezier gegeven. En nog steeds wordt me af en toe gevraagd wat met aanspreken te doen.
In de jaren dat ik er mee bezig ben geweest, werd het trainen van aanspreken en afspreken steeds ongemakkelijker. In trainingen deden mensen echt hun best en werd er ook wel wat geleerd. Dat betekende niet dat mensen ook werkelijk aan gingen spreken in de werkpraktijk. Of het moest gaan over te laat komen of over spullen niet opruimen e.d. Over het werk zelf leek het vaak niet te gaan. In de jaren daarna is mijn invulling van de training aanspreken en afspreken steeds meer verschoven naar het oefenen met een acteur en het voeren van lastige gesprekken. En om die gesprekken wel over het werk te laten gaan. Wat ik in die verschuiving merkte is dat mensen tijdens de training wel zaken inbrachten waar ze last van hadden, maar dat er veel tijd nodig was om scherp te maken waar dat nou over ging. Er bleken soms gewoontes te zijn die ooit handig waren, maar langzamerhand belemmerend geworden waren. Er waren soms verwachtingen die niet eerder uitgesproken waren. De organisatie was soms veranderd waardoor dingen anders gingen en weerbarstig geworden waren. Soms was er gewoon sprake van verschillende karakters die moeite hadden om elkaar te accepteren. Kortom veel diffuse zaken waar mensen last van konden hebben.
Om in zulke situaties mensen te stimuleren elkaar aan te gaan spreken is eigenlijk niet anders dan er voor kiezen om mensen persoonlijke frustraties af te laten wentelen op anderen die niet aan hun verwachtingen voldoen. En dan maar hopen dat het beter wordt. Dat eindigt dan in een soort hit and run, het recht van de sterkste. “Ik vind dat jij het fout doet, dat ga ik je vertellen en ik heb geleerd om dat een beetje netjes tegen je te doen”. Aanspreken wordt dan ervaren als een soort sanctie, zowel door degene die gaat aanspreken als door degene die aangesproken wordt. Dan is aanspreken niet professioneel.
Mijn pleidooi is om wel uit te gaan van professionaliteit van medewerkers en leidinggevenden. Uitgaan van professionals die serieus met hun werk bezig zijn en die zich voor hun keuzes en handelen willen verantwoorden. Daar mag iedereen naar vragen. Alleen interventies die uitgaan van de professionaliteit van medewerkers en leidinggevenden, dragen bij aan de werkelijke kwaliteit en het werkelijke ontwikkelvermogen van een organisatie.
Is aanspreken dan nooit meer nodig? Heel soms, meestal niet. Maar wat dan wel? Het begint bij het professionele gesprek, de dialoog. Het begint bij het uitspreken van wat je je collega professional ziet doen. De keuzes die hij maakt, de manier waarop hij zijn werk doet, de manier waarop hij reageert. Benoem wat je ziet en vraag naar de afwegingen die hij daarbij heeft. Vraag om uitleg. Dat is genoeg. Daar hoeft even niks meer achteraan. In een professionele omgeving is een collega dan altijd bereid om zijn keuzes en zijn handelen te verantwoorden. Door op die manier met elkaar het gesprek aan te gaan start je het gesprek bij de erkenning van de professionaliteit van de ander.